Mục lục [Ẩn]
Thi hành án dân sự là quá trình buộc người phải thi hành án thực hiện nghĩa vụ theo bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án nhân dân có thẩm quyền. Vậy trình tự, hồ sơ, thời hạn thi hành án được quy định như thế nào?
1. Thi hành án dân sự là gì?
Thi hành án dân sự là quá trình buộc người phải thi hành án thực hiện nghĩa vụ theo bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án như: trả tiền, giao tài sản, xin lỗi công khai, khôi phục tình trạng ban đầu...
2. Khi nào bản án được thi hành?
Một bản án, quyết định dân sự sẽ được thi hành khi:
- Bản án, quyết định hoặc phần bản án, quyết định của Toà án cấp sơ thẩm không bị kháng cáo, kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm;
- Bản án, quyết định của Toà án cấp phúc thẩm;
- Quyết định giám đốc thẩm hoặc tái thẩm của Toà án;
- Bản án, quyết định dân sự của Toà án nước ngoài, quyết định của Trọng tài nước ngoài đã được Toà án Việt Nam công nhận và cho thi hành tại Việt Nam;
- Quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh của Hội đồng xử lý vụ việc cạnh tranh mà sau 30 ngày kể từ ngày có hiệu lực pháp luật đương sự không tự nguyện thi hành, không khởi kiện tại Toà án;
- Quyết định của Trọng tài thương mại.
- Quyết định của Tòa án giải quyết phá sản.
3. Trình tự thủ tục thi hành án dân sự
3.1. Hồ sơ yêu cầu thi hành án dân sự
Người được thi hành án chuẩn bị hồ sơ yêu cầu thi hành án trong trường hợp người phải thi hành án không thực hiện nghĩa vụ như quyết định, bản án của Tòa. Hồ sơ cần chuẩn bị như sau:
- Đơn yêu cầu thi hành án (theo mẫu)
- Bản án, quyết định có hiệu lực (bản chính)
- Căn cước công dân/Hộ chiếu của người yêu cầu
- Các tài liệu liên quan khác (nếu có).
3.2. Trình tự thực hiện yêu cầu thi hành án dân sự
Bước 1: Tự nguyện thi hành án
- Sau khi bản án có hiệu lực, người phải thi hành án có 10 ngày để tự nguyện thi hành kể từ ngày nhận được thông báo thi hành án.
- Nếu thực hiện đầy đủ trong thời gian này sẽ không bị cưỡng chế, không phải chịu án phí cưỡng chế.
Bước 2: Yêu cầu thi hành án
Bên được thi hành có quyền làm đơn yêu cầu thi hành án gửi đến:
Phòng Thi hành án dân sự nơi người phải thi hành án cư trú, làm việc hoặc có tài sản.
Thời hiệu yêu cầu: 05 năm kể từ ngày bản án có hiệu lực.
Người được thi hành án chuẩn bị đầy đủ hồ sơ đã được nêu ở mục 3.1 rồi nộp tại Phòng thi hành án dân sự có thẩm quyền.
Bước 3: Kiểm tra, xem xét và ra quyết định thi hành án
- Chấp hành viên tiếp nhận đơn và kiểm tra hồ sơ.
- Ra quyết định thi hành án trong vòng 05 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được hồ sơ hợp lế.
- Gửi thông báo cho các bên liên quan.
Bước 4: Xác minh điều kiện thi hành án
Chấp hành viên tiến hành:
- Xác minh tài sản, thu nhập của người phải thi hành án
- Làm việc với ngân hàng, cơ quan nhà đất, tổ chức tín dụng...
- Lập biên bản xác minh và gửi kết quả cho các bên
Bước 5: Cưỡng chế thi hành án (nếu không tự nguyện)
Nếu hết thời hạn tự nguyện mà người phải thi hành án vẫn không thực hiện, thì:
- Chấp hành viên sẽ ra quyết định cưỡng chế thi hành án
- Các biện pháp cưỡng chế gồm:
- Kê biên, bán đấu giá tài sản
- Trích tiền trong tài khoản
- Khấu trừ thu nhập
- Phong tỏa, thu giữ tài sản
Trường hợp cố tình trốn tránh, người phải thi hành án có thể bị xử lý hình sự theo Điều 380 BLHS 2015 (Tội không chấp hành án)
Một số lưu ý khi thi hành án dân sự
- Có thể yêu cầu thi hành từng phần, nếu người phải thi hành án chưa có khả năng thực hiện toàn bộ.
- Có thể tạm đình chỉ thi hành án nếu đang giải quyết kháng nghị giám đốc thẩm hoặc tài sản đang tranh chấp.
- Người được thi hành án có thể ủy quyền hoặc người đại diện hợp pháp làm việc với cơ quan thi hành án.
4. Một số câu hỏi thường gặp
4.1. Nếu người phải thi hành án không có tài sản thì sao?
Chấp hành viên sẽ xác minh nhiều lần. Nếu không có tài sản để thi hành, hồ sơ sẽ được tạm đình chỉ và tiếp tục theo dõi trong 05 năm hiệu lực
4.2. Có thể yêu cầu cưỡng chế tài khoản ngân hàng không?
Có. Nếu xác định người phải thi hành án có tiền trong tài khoản, cơ quan thi hành án có thể ra quyết định phong tỏa và trích chuyển tiền để thi hành án.
4.3. Ai được miễn, giảm nghĩa vụ thi hành án?
Người có khó khăn khách quan (thiên tai, bệnh tật, mất năng lực hành vi...) có thể làm đơn xin hoãn, miễn hoặc giảm nghĩa vụ thi hành án.
Việc thi hành án dân sự là giai đoạn quan trọng để đảm bảo quyền lợi thực tế cho người được thi hành án. Tuy nhiên, quá trình này có thể kéo dài hoặc gặp khó khăn nếu bên phải thi hành án không hợp tác.
